Lichtung – Open plek in het bos
Lichtung is een Duits-Nederlands kunstproject over familiegeschiedenissen van verdrijving en arriveren van:
Sarah Grothus – Vreden [D] herkomst: Schlesiën, Polen en West-Duitsland
Emmy Bergsma – Zwolle [NL] herkomst: Madura, Indonesië en Nederland
“Beide kunstenaars bevragen het begrip Heimat of Thuisland. Het startpunt is voor beiden hun familie. Beide families zijn in diaspora, want ooit werden ze gedwongen hun thuisland te verlaten.
Sarah Grothus is geïnteresseerd in alles wat zich ín het menselijk lichaam afspeelt en Emmy Bergsma richt de blik naar buiten, zij gebruikt de natuur als metafoor.
Bergsma en Grothus stellen zichzelf de vraag: Wat betekent thuis voor ons?
Ze ondernemen als voorbereiding op de tentoonstelling een ‘expeditie’.
Ze volgen het spoor zoals het zich aandient, en laten zich leiden door een diepe verbinding met natuur, jezelf, je verleden als uitgangspunt. Zowel fysiek, als in gedachten gaan ze naar de plekken van betekenis uit hun kindertijd, familieverhalen, fotoalbums en historische bronnen. Dat leidt hen onder andere naar Calabria, Silezië, Bialowieza en Amsterdam.
Ze doen parallel onderzoek naar de vragen: welke rol spelen de gevonden thema’s in het heden, en welke transformaties, metaforen, verbindingen en inzichten komen vrij? Wat betekent het om je verbonden te voelen met je eigen familieverleden? Is er ook bij volgende generaties sprake van een postkoloniale identiteit? Leven de vreugdevolle herinneringen en de trauma’s van familieleden door in je thuisgevoel?
De uitdagingen en inzichten die ze tegen zullen komen, brengen ze uiteindelijk samen in een nieuw geheel, een tekeninginstallatie. Werelden waar mens en natuur samenkomen.”[/vc_column_text][/vc_column]
‘Binnen en Buiten’
2019 in Kunstverein Grafschaft Bentheim in Neuenhaus – Duitsland
‘Licht en Schaduw’
2019 in Rijksmuseum Twenthe – Nederland
Opening 13 april 2019, met boekpresentatie en voordracht van Sabine Winters, filosoof.
Tekst van Emmy Bergsma in de uitgave:
“Wat betekent thuisgevoel voor mij?
De herkomst van mijn ouders, ik heb een Indische moeder en een Nederlandse vader, speelt een rol in mijn denken en mijn werk. Ik voel me hier een kind uit twee werelden. Ik zocht naar de verklaring van mijn onrust. Op zoek naar antwoorden begon ik de plaatsen van betekenis uit mijn jeugd te bezoeken en startte ik gesprekken met mijn moeder. Samen bekeken we familiealbums, en ik vroeg haar naar de verhalen bij de voorwerpen die met hun meegekomen waren uit Indië. We vonden een doosje met korte briefjes die mijn familie en hun vrienden elkaar schreven, toen ze elkaar uit het oog waren verloren tijdens de Japanse bezetting. We lazen aangrijpende teksten als ‘laat me weten dat je er nog bent’ en ‘semoea baik’ (= alles is goed).
Al zoekende en werkende zag ik persoonlijke verbanden. Het onbeschrijflijke gevoel in mezelf, dat ik altijd krijg zodra ik de contouren van een eiland zie, als ik daar met een boot op af vaar, en de afkomst van mijn overgrootmoeder, zij kwám van een eiland: Madura. Mijn moeders’ opmerking: ‘het was nou eenmaal zo’ toen ze op de boot stonden en gedwongen waren om Indië te verlaten liet me niet meer los. Hun on-geworteld zijn toen, zit ook in mij. Mijn observaties tijdens deze expeditie zetten me ten volle in het besef van mijn eigen tijdsbeleving, in het ritme komen en gaan, en in de verbinding met hen die voor mij kwamen.
Samen ondernamen Sarah en ik de reis naar Bialowieza, het oerbos in Polen, naar wat ons beiden verbindt: moeder aarde. De krachten van de natuur, en de processen observeren wanneer de mens zich er niet mee bemoeit was een bijna serene ervaring. De natuur is voor mij een spiegel van het menselijk bestaan. De zichtbare en onzichtbare verbindingen en processen van ontkiemen, bloeien, doorgeven en vergaan.
Ik hou van de mysteries rond heilige bomen, die het donker en het licht vasthouden. Ik voel de verbinding met luchtwortels van de waringin-boom, die door de lucht zwevend een plek in de aarde zoeken, met die ene omgewaaide boom die wordt opgevangen door zijn soortgenoten of met de mangrovebomen die overleven in het mengsel van het zoute zeewater en het zoete water van het vasteland.
Deze werkperiode bracht me naar nieuwe inzichten en diepere lagen in mezelf.
Het zoeken naar een thuisgevoel transformeerde. Door perspectieven te veranderen, de vragen opnieuw te stellen, het begrip anders te bekijken, ontstond een nieuwe betekenislaag, en daardoor meer ruimte om te dwalen zonder te zoeken.